Ailesel Glukokortikoid Eksikliği

İçindekiler

Tanım

Ailesel glukokortikoid eksikliği, her bir böbreğin üzerinde bulunan, hormon salgılayan bezler olan böbreküstü bezlerinin, glokokortikoid adı verilen belirli hormonları üretmediği zaman açığa çıkan bir durumdur. Kortizol ve kortikosteron içeren bu hormonlar bağışıklık sistemi işlevine yardımcı olur, normal kan şekeri seviyesinin korunmasında rol oynar, beyindeki sinir hücresi sinyalini tetiklemeye yardımcı olur ve vücutta birçok amaca hizmet eder.

Böbreküstü hormonlarının eksikliği (böbrek üstü bezi yetmezliği), ailesel glukokortikoid eksikliğinin belirtilerine ve semptomlarına neden olur. Bu belirtiler ve semptomlar sıklıkla bebeklik ya da erken çocukluk döneminde başlar.

Etkilenen birçok çocuk ilk olarak düşük kan şekeri geliştirir (hipoglisemi/kan şekeri düşüklüğü). Bu hipoglisemik çocuklar beklenilen hızda kilo almada ve büyümede başarısız olabilirler (büyüme-gelişme geriliği). Eğer tedavi edilmezse, hipoglisemi nöbetlere, öğrenme zorluklarına ve diğer nörolojik problemlere neden olabilir. Uzun süre tedavi edilmeyen hipoglisemi, nörolojik hasarlara ve ölüme sebep olabilir. Ailesel glukokortikoid eksikliğinin diğer özellikleri, tekrar eden enfeksiyonları ve diğer aile üyelerinden daha koyu ten rengini (hiperpigmentasyon) içerebilir.

Ailesel glukokortikoid eksikliğinin genetik nedenler tarafından ayırt edilen birçok çeşidi vardır.

Sıklık

Ailesel glokokortikoid eksikliğinin yaygınlığı bilinmemektedir.

Nedenler

MC2R, MRAP ve NNT genlerindeki mutasyonlar, ailesel glukokorticoid eksikliğinin vakalarının çoğunluğunu oluştururlar; bazıları bilinen ve bazıları bilinmeyen diğer genlerdeki mutasyonlar da bu duruma sebep olabilir.

MC2R geni, öncelikli olarak böbrek üstü bezlerinde bulunan adrenokortikotropik hormon (ACTH) reseptörü olarak adlandırılan bir proteinin yapımı için talimat verir. MRAP geninden üretilen protein, ACTH reseptörünü hücrenin içinden hücre zarına taşır. ACTH reseptörü hücre zarının içine gömüldüğü zaman, MRAP proteini tarafından açılır (aktifleştirilir).

Aktive olan ACTH reseptörü ACTH’a bağlanabilir ve bu bağlanma böbreküstü bezlerinin glokokortikoidleri üretmesini tetikler. MC2R gen mutasyonları, hücre zarına taşınamayan ya da hücre zarına ulaşsa da ACTH’a bağlanamayan reseptörlerin üretilmesine neden olur. MRAP gen mutasyonları ACTH reseptörünün hücre zarına taşınmasını bozar. ACTH reseptörünün, hormonuna bağlanması olmadan; böbreküstü bezlerinin glukokortikoid üretmesi için tetikleyici sinyal yoktur.

NNT geni, nikotinamit nükleotit transhidgenez adı verilen bir enzimin yapılması için talimat verir. Bu enzim, hücrenin enerji üretim merkezi olarak adlandırılan mitekondirinin iç zarında gömülü bulunur. Bu enzim; DNA, proteinler ya da hücre zarına zarar verebilecek olan reaktif oksijen türleri olarak adlandırılan potansiyel toksik moleküllerim giderilmesiyle uğraşan NADPH adı verilen maddenin üretilmesine yardımcı olur. NNT gen mutasyonları, enzimin NADPH üretme kabiliyetini zayıflatır ve böylelikle böbreküstü bezinde reaktif oksijen türlerinde artışa yol açar. Zamanla bu toksik moleküller, böbreküstü bezi hücrelerinin fonksiyonlarını bozar ve ölümlerine yol açar (apoptoz), glukokortikoid üretiminde azalmaya neden olurlar.

Kalıtım Modeli

Bu durum, otozomal resesif bir bir modelde kalıtsaldır, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otosomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinden her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ama genellikle durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermezler.