in

EntellektüelEntellektüel ÇalışkanÇalışkan ŞaşkınŞaşkın HavalıHavalı AğlamaklıAğlamaklı ÇılgıncaÇılgınca

Ailesel Adenomatöz Polipozis

Familyal (Ailesel) Adenomatöz Polipozis

İçindekiler

Tanım

Ailesel Adenomatöz Polipozis (FAP); kalın bağırsak (kolon) ve rektum kanseri ile karakterize kalıtsal bir hastalıktır. Klasik tip ailesel adenomatöz polipozisli insanlar, genç yaşlarının başlarında kolonda çok sayıda kanser olmayan (benign-iyi huylu) büyüme (polip) geliştirmeye başlayabilir. Kolon çıkarılmadıkça, bu polipler malign (kötü huylu-kanserli) hale gelecektir. Bir bireyin klasik ailesel adenomatöz polipoziste kolon kanseri geliştirdiği ortalama yaş 39’dur. Bazı insanlar, polip büyümesinin geciktiği zayıflatılmış ailevi adenomatöz polipozis olarak adlandırılan bozukluğun bir varyantına sahiptir. Zayıflatılmış FAP için kolorektal kanser başlangıcının ortalama yaşı 55’tir.

Klasik FAP kişilerde, polip sayısı yaşla birlikte artar ve kolonda yüz binlerce polip gelişebilir. Ayrıca özel önem taşıyan, kanser olmayan büyümeler ‘desmoid’ tümörler olarak adlandırılır. Bu fibröz tümörler genellikle, bağırsakları örten dokuda görülür ve ameliyat ile kolonu çıkarmaya neden olabilir. Desmoid tümörler, cerrahi olarak çıkarıldıktan sonra tekrar etme eğilimindedir. Hem klasik FAP hem de zayıflatılmış varyantında, benign ve malign tümörler bazen duodenum (ince bağırsağın bir kısmı); mide, kemik, deri ve diğer dokular da dahil olmak üzere vücudun diğer yerlerinde bulunur. Kolon poliplerinin yanı sıra kolon dışındaki büyümeleri olan insanlar, bazen ‘Gardner Sendromu’na sahip olarak tanımlanmaktadır.

Otozomal resesif ailesel adenomatöz polipozis olarak adlandırılan, daha hafif bir FAP türü de tanımlanmıştır. Bu bozukluğun otozomal resesif tipine sahip olan insanlar, klasik tipte olanlardan daha az poliplere sahiptir. Genellikle yüzlerce veya binlerce yerine 100’den az polip gelişir. Bu hastalığın otozomal resesif tipine, klasik ve zayıflatılmış FAP tiplerinden farklı bir gendeki mutasyonlar neden olur.

Sıklık

Ailesel adenomatöz polipozisin bildirilen oranı, 22.000 bireyde 1’den 7.000 bireyde 1’e kadar değişir.

Nedenler

APC genindeki mutasyonlar, hem klasik hem de zayıflatılmış ailesel adenomatöz polipozise neden olur. Bu mutasyonlar, hücrenin normal büyümesini ve fonksiyonunu sürdürme yeteneğini etkiler. APC genindeki mutasyonlardan kaynaklanan hücre büyümesi, ailesel adenomatöz polipozisinde görülen kolon poliplerine yol açar.

APC geninde mutasyonları olan çoğu insan, kolorektal kanser geliştirecek olsa da, poliplerin sayısı ve malign hale geldikleri zaman dilimi gendeki mutasyonun konumuna bağlıdır. MUTYH genindeki mutasyonlar otozomal resesif ailesel adenomatöz polipozise (MYH ile ilişkili polipozis olarak da adlandırılır) neden olur. Bu gendeki mutasyonlar, hücrelerin hücre bölünmesine hazırlık olarak DNA kopyalandığında (DNA replikasyonu) yapılan hataları düzeltmesini önler. Bir insanın DNA’sında bu hatalar arttıkça, hücre çoğalması olasılığı artar. Bu da kolon poliplerine ve kolon kanseri ihtimaline yol açar.

Kalıtım Modeli

Ailesel adenomatöz polipozis farklı kalıtım düzenlerine sahip olabilir.

FAP; APC genindeki mutasyonlardan kaynaklandığı zaman, otozomal dominant düzende kalıtılır. Bu da her hücrede değiştirilmiş genin bir kopyasının hastalığa neden olması için yeterli olduğu anlamına gelir. Çoğu durumda, etkilenen kişinin hastalığı olan bir ebeveyni vardır.

FAP; MUTYH genindeki mutasyonlardan kaynaklandığında, otozomal resesif bir düzende kalıtılır. Bu da her hücredeki genin her iki kopyasının da mutasyona sahip olduğu anlamına gelir. Çoğu zaman, otozomal resesif bir hastalığa sahip bireyin ebeveynlerinden her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak durumun belirtilerini ve semptomlarını göstermez.

Hastalığın Diğer İsimleri

  • Adenomatöz ailesel polipozis
  • Adenomatöz ailesel polipozis sendromu
  • Adenomatöz polipozis koli
  • Ailesel çoklu polipozis sendromu
  • FAP
  • MYH ile ilişkili polipozis

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/familial-adenomatous-polyposis

Editör: Hazal Kalsın DEMİR

Ne düşünüyorsunuz?

6 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir