Aikardi Sendromu

İçindekiler

Tanım

Aikardi sendromu neredeyse sadece kadınlarda görülen bir hastalıktır. Bu hastalık en çok etkilenen bireylerde meydana gelen üç ana özellik ile karakterize edilir. Aikardi sendromu olan kişilerde, beynin sol ve sağ yarılarını birleştiren doku (korpus kallozumun agenezisi veya disgenezi), yoktur ya da az gelişmiştir. Bebeklik döneminden başlayarak nöbet geçirirler (infantil spazmlar), bu nöbetler giderek tekrarlayan ve tedavisi zor olan nöbetler (Epilepsi) haline dönüşür. Etkilenen bireylerde gözün arka kısmında ki ışığa duyarlı dokuda bozulmalar görülür (Korioretinal lakuna).

Aikardi sendromu olan kişilerde, beynin iki tarafındaki asimetri bozukluğu, beyin kıvrımlarının ve oluklarının boşluk boyutunda ya da sayısında artış, akışkan dolgulu boşlukların (ventriküller) genişlemesinde azalma görülür. Bazılarının alışılmadık derecede küçük bir kafası (mikrosefali) vardır. Bu bozukluğa sahip bazı kişilerde hafif sakatlık gözükmesine rağmen, etkilenen bireylerin çoğunda orta ila şiddetli geç gelişim sorunu ve sakatlık görülür.

Koreoretinal lakuna ek olarak, Aikardi sendromu olan kişilerde, küçük veya az gelişmiş gözler (mikroftalmi) veya gözden beyine ileti taşıyan optik sinirlerde (coloboma) boşluk veya delik gibi başka göz anormallikleri de olabilir. Bu göz anormallikleri etkilenen bireylerde körlüğe neden olabilir.

Aikardi sendromu olan bazı kişiler; üst dudak ile burun arasındaki alanda kısalık, kalkık uçlu düz bir burun, büyük kulaklar ve seyrek kaşlar gibi olağandışı yüz özelliklerine sahiptir. Bu sendromun diğer fenotipik özellikleri arasında küçük eller, el malformasyonları, progresif (ilerleyen) anormalliğe yol açan omurga eğriliği (skolyoz) görülebilir.

Sıklık

Aikardi sendromu çok nadir görülen bir hastalıktır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yeni doğanlarda 105.000 ila 167.000’de yaklaşık birinde bu sendrom görülmektedir. Araştırmacılar dünya genelinde yaklaşık olarak 4.000 kişinin bu sendromdan etkilendiğini tahmin etmektedirler.

Nedenler

Aikardi sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Çünkü neredeyse sadece kadınlarda görülmektedir, araştırmacılar bunun muhtemelen X kromozomundaki bir genin mutasyonu sonucu olduğuna inanıyor. İnsanların her hücresinde 46 kromozom vardır. X ve Y kromozomları bir kişinin erkek yada kadın cinsiyet özellikleri geliştireceğini belirlediği için cinsiyet kromozomu olarak adlandırlırlar. Bu kromozomlardaki genler vücuttaki diğer fonksiyonlarda da rol oynarlar. Tipik dişiler iki X kromozomuna (46, XX) sahiptir. Erkeklerde ise bir X kromozomu ve bir Y kromozou bulunur (46, XY).

Kadınlarda embriyonik gelişimin başlarında, iki X kromozomundan biri somatik hücrelerde (yumurta ve sperm hücreleri dışındaki hücreler) kalıcı olarak inaktive edilmiştir. X inaktivasyonu, kadınların her bir vücut hücresinde yalnızca bir X kromozomunun aktif olmasını sağlar. Genellikle X inaktivasyonu rastgele gerçekleşir, böylece her bir X kromozomu, vücut hücrelerinin yaklaşık yarısında aktiftir.Bazen X inaktivasyonu rastgele değildir ve bir X kromozomu hücrelerin yarısından fazlasında aktiftir. X inaktivasyonu rastgele gerçekleşmezse, çarpık X inaktivasyonu olarak adlandırılır.

Çarpık X inaktivasyonu, bazen her hücrede ki X kromozomlarından birinde, şiddetli bir gen mutasyonu olduğunda meydana gelir. Çünkü bu kromozomun aktif olduğu hücreler hayatta kalamayacaklarından, X inaktivasyonu çarpık gibi görünecektir. Aikardi sendromlu kızlarda X kromozomu üzerindeki bir gende mutasyona neden olduğu fikrini destekleyen çarpık X-inaktivasyonu tespit edildi. Fakat, bu gen tanımlanmamıştır ve Aikardi sendromuna neden olan genetik değişimin, bu hastalığın çeşitli belirti ve semptomlarına nasıl neden olduğu hala bilinmemektedir.

Kalıtım Modeli

Neredeyse bilinen tüm Aikardi sendromu vakaları sporadiktir, bu da nesiller boyunca aktarılmadıkları ve ailelerinde hastalık öyküsü olmayan insanlarda meydana geldiği anlamına gelir. Bozukluğun yeni gen mutasyonlarından kaynaklandığına inanılmaktadır.

Aikardi sendromu, X’e bağlı dominant durumda sınıflandırılır. Bu bozuklukla ilişkili gen bilinmemekle birlikte, X kromozomu üzerinde olduğuna inanılmaktadır. Kadınlarda (iki X kromozomu olan), her hücrede genin iki kopyasından birindeki mutasyonun, hastalığa sebep olması için yeterlidir. Erkeklerde sadece bir X kromozomu olduğundan bu gendeki mutasyon embriyoyu öldürür. Bu yüzdende Aikardi sendromlu bebeklerin neredeyse tamamı kadındır. Bununla birlikte bu hastalık her hücrede ekstra bir X kromozomu kopyası barındıran birkaç erkek bireyde de tanımlanmıştır. 47, XXY kromozom düzenine sahip bu erkekler Klinefelter sendromu denilen bir sendroma sahiptirler.