Atahan UÇAN
İçindekiler
Tanım
Adrenokortikotropik hormon (ACTH) vücudun strese karşı nasıl tepki verdiği konusunda kapsamlı bir göreve sahiptir. ACTH hipofiz bezinde üretilir ve bu hormonun üretimi, böbrek üstü bezden (adrenal bez) kortizol üretimini ve salınımını harekete geçirir.
Peki ACTH’nin Görevleri Nelerdir?
ACTH, hipofiz bezinde üretilmesinin ardından kan dolaşımına katılır ve vücut boyunca dolaşır. ACTH salınımı, hipotalamus tarafından salgılanan kortikotropin salıcı hormon (CRH) ve böbrek üstü bezden salgılanan kortizol tarafından ayarlanır. Eğer ACTH seviyesi çok düşükse hipotalamus, stres hormonu sisteminin en önemli etkeni olan CRH salınımını yapar ve hafıza, iştah gibi beynin birçok bölgesinde etkisini gösterir. CRH salınımı yapıldığı zaman hipofiz bezi, ACTH salınımı için uyarılır.
Yüksek seviyedeki ACTH, kortizol salınımına başlayan adrenal bez tarafından fark edilir. Vücutta kortizol seviyesi yükseldiği zaman beyin bu durumu algılar ve CRH üretimine başlayarak ACTH seviyesini düşürür.
Gerilim veya baskı (stres), ACTH salınımını etkinleştirir ve kortizol seviyesinin artmasına neden olur.
ACTH ile İlgili Nasıl Sorunlar Meydana Gelir?
Eğer aşırı derecede ACTH üretilmişse vücuttaki kortizol seviyesi çok fazla artar ve bu durum ‘’Cushing Sendromu’’ sorununa yol açar. ACTH üretimindeki artışın en bilindik nedeni iyi huylu hipofiz tümörleridir. Tümör ortaya çıktığında bu rahatsızlık Cushing Hastalığı olarak adlandırılır. ACTH seviyesinin yükselmesine yol açabilecek başka endokrin rahatsızlıklar içinde adrenal yetmezlik ve konjetinal adrenal hiperplazi vardır.
Kan değerinde normal düzeydekinden daha az ACTH varsa, Cushing Sendromu ve Hipopituitarizm gibi endokrin rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
ACTH Testi
Bu tür rahatsızlıkların teşhisi için sağlık uzmanları ACTH kan testi talimatı verebilirler. Eğer kortizol kan testinin sonuçları normal değilse veya hastanın kortizol belirtileri çok fazla ya da az ise ACTH testi yapılır. ACTH ve kortizol seviyelerinin beraber analiz edilmesi, yüksek veya düşük kortizol seviyesiyle alakalı farklı endokrin rahatsızlıkların tanımlanabilmesi için yardımcı olabilir.
ACTH seviyesi testi için sağlık uzmanları gece boyunca bir şey yenilip içilmemesini ve testin sabah erkenden uygulanmasını isteyebilir. Bunun sebebi ACTH seviyesinin sabah saatlerinde fazla olması ve saat ilerledikçe bu seviyenin azalmasıdır. ACTH seviyesi uyku boyunca çok düşüktür.
Görsel Kaynak: http://www.ibhd.org.tr/sub/steroid.php?content=1
Editör: Tolga POLAT
1 Yorum