in

ÇalışkanÇalışkan HavalıHavalı EntellektüelEntellektüel

Adrenokortikotropik Hormon Testi Nedir?

Adrenokortikotropik Hormon Testi Nedir? Neden Yapılır? Sonuçları Nasıl Yorumlanmalıdır?

İçindekiler

Giriş

Hormonlar vücudumuzda birçok metabolik olayın gerçekleşmesinde, sistemlerin tam manasıyla çalışmasında kendilerine has mekanizmaları ve görevleri ile oldukça önemli bir yere sahiptirler. Birçok hormon sayabiliriz sizlere. Ama bugün karşınıza Adrenokortikotropik Hormon (ACTH) ile çıkıyoruz. Hipofiz bezi tarafından salgılanan ACTH hormonunun sorumluluğu ise kandaki kortizol seviyesini dengede tutmaktır. Yani kortizolün üretimini uyaran bir hormondur.

Peki “Kortizol ne?” diye soracak olursanız sizler için hemen minik bir tanımla geçelim üstünden. Kortizol, böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur, görevi ise; glukoz, protein ve lipit metabolizmasını düzenlemek, bağışıklık sisteminin yanıt mekanizmasında ve kan basıncının korunmasında yer alan önemli bir steroid hormondur. Kısaca kortizol, şeker ve tansiyonu dengede tutmada rol oynar. ACTH’ye dönecek olursak, hipofiz bezi tarafından salgılanır. Bu ikilinin ilişkisini anlamlandırdıktan sonra gelelim bu ACTH Testi nerede kullanılır ve neden yapılır?

ACTH testi, hipofiz ve böbrek üstü bezlerindeki işleyiş bozukluklarını teşhis etmek için genellikle kortizol testiyle beraber yapılır. Bu iki testin sonuçlarının yorumlanmasıyla birlikte aşağıdaki tanıları koymak mümkündür.

  • Cushing Sendromu: Böbrek üstü bezlerinin çok fazla kortizol üretiminin sonucunda ortağa çıkan hastalıktır. Yüksek kortizolden dolayı da hiperkortizolizm olarakta adlandırılır. Hipofiz bezindeki bir tümör, işleyiş bozukluğundan veya steroid bazlı ilaçların kullanımından meydana gelebilmektedir. Steroidler, iltihabi enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır fakat kortizol seviyelerini de etkileyen yan etkileri de olabilmektedir.
  • Cushing hastalığı: Cushing sendromunun bir türü olarak belirtilir. Bu bozuklukta ise hipofiz bezi çok fazla ACTH hormonu üretir. Bunun en önemli sebebi genellikle hipofiz bezinin kanserli olmayan bir tümör çeşidinden kaynaklanmaktadır.
  • Addison Hastalığı: Böbrek üstü bezlerinde yetersiz kortizol üretimi ile ortaya çıkmaktadır.
  • Hipopituitarizm: Kendisi kısaca hipofiz yetersizliğidir. Hipofiz bezinde meydana gelen tümörlerden dolayı ortaya çıkan bu bozukluk, hormonların fazla veya yetersiz üretimi ile doğrudan ilişkilidir.
  • Tanılarımızı koyduktan sonra anladık ki ACTH testi bize birçok konu hakkında yorum yaptırabiliyor. Özellikle hipofiz bezi ve böbrek üstü bezlerimiz.

Adrenokortikotropik Hormon Testini Ne Zaman Yaptırmalıyız?

Eğer ki çok fazla veya çok az kortizol ile ilişkili semptomlarınız varsa bu testi yaptırmak sizlere fayda sağlayacaktır.

Çok Fazla Kortizolün Belirtileri Nelerdir?

  • Kilo almak
  • Omuzlarda yağ birikimi
  • Karın, uyluk ve göğüs bölgelerinde pembemsi ve mor çatlaklıklar (çizgiler)
  • Kolay moraran cilt
  • Vücut kıllanmasında artış
  • Kas güçsüzlüğü
  • Çok fazla yorgunluk hissi
  • Akne

Çok Düşük Kortizolün Belirtileri Nelerdir?

  • Kilo kaybı
  • Mide bulantısı ve kusma
  • İshal
  • Karın ağrısı
  • Baş dönmesi
  • Derinin koyulaşması
  • Tuz isteği
  • Yorgunluk

Hipopitutitarizm semptomlarınız da var ise bu testi yapmak fayda sağlayacaktır. Bu hastalığımızda semptomlar hastalığının şiddetine göre değişkenlik gösterebilmektedir ama aşağıdaki birçok belirtiyi içermektedir.

  • İştah kaybı
  • Kadınlarda düzensiz menstüral döngü ve kısırlık
  • Erkekerde vücut ve yüz kıllarının dökülmesi
  • Erkeklerde ve kadınlarda cinsel dürtünün düşüklüğü
  • Soğuğa duyarlılık
  • Normalden daha fazla ve sık idrara çıkma
  • Yorgunluk

ACTH Testi Nasıl Yapılır?

ACTH testi, bir miktar kan alımı yapıldıktan sonra, tüpe aktarılır ve numune gerekli çalışma ortamına gönderilir. ACTH testi için bir gün akşamdan yemek yememeniz gerekebilir. Kortizol seviyeleri gün boyunca değişiklik gösterdiği için testim sabah erken saatlerde yapılması önerilmektedir. Testi yaptırırken ciddi bir riskle karşılaşmanız söz konusu değildir. Yalnızca kan alınırken, iğnenin giriş yapıldığı yerde hafif morarma ve ağrı olabilir ama bu gibi semptomlar hızlıca normale dönmektedir.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanıyor ve Ne Anlama Geliyor?

ACTH testinin sonuçları genellikle kortizol testlerinin sonuçlarıyla birlikte aşağıdaki gibi yorumlanır:

  • Yüksek ACTH ve yüksek kortizol seviyeleri: Cushing hastalığı anlamına gelebilir.
  • Düşük ACTH ve yüksek kortizol seviyeleri: Cushing sendromu veya adrenal bezin tümörü anlamına gelebilir.
  • Yüksek ACTH ve düşük kortizol seviyeleri: Addison hastalığı anlamına gelebilir.
  • Düşük ACTH ve düşük kortizol seviyeleri: Hipopituitarizm anlamına gelebilir.

Kaynaklar:

  1. https://medlineplus.gov/lab-tests/adrenocorticotropic-hormone-acth/
  2. Pagana, K. D. & Pagana, T. J. (© 2007). Mosby’s Diagnostic and Laboratory Test Reference 8th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO. Pp 12-14, 15-17, 18-20, 351-354.
  3. Wu, A. (© 2006). Tietz Clinical Guide to Laboratory Tests, 4th Edition: Saunders Elsevier, St. Louis, MO. Pp 56-61.
  4. Lab Tests Online [Internet]. Washington D.C.; American Association for Clinical Chemistry; c2001–2019. Metabolism; [updated 2017 Jul 10; cited 2019 Aug 27]; [about 2 screens]. Available from: https://labtestsonline.org/glossary/metabolism
  5. Mayo Clinic [Internet]. Mayo Foundation for Medical Education and Research; c1998––2019. Addison’s disease: Diagnosis and treatment; 2018 Nov 10 [cited 2019 Aug 27]; [about 4 screens]. Available from: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/addisons-disease/diagnosis-treatment/drc-20350296

Görsel Kaynak: https://www.bioscience.com.pk/topics/pathology/clinical-pathology/item/881-adrenocorticotropic-hormone

Editör: Mehdi Koşaca

Ne düşünüyorsunuz?

7 Points
+ Oy - Oy

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir