ACAD9 Eksikliği

Tanım

ACAD9 eksikliği, şiddeti değişkenlik gösteren, kas zayıflığına (miyopati), kalp problemlerine ve zihinsel yetersizliğe neden olabilecek bir hastalıktır. Hemen hemen tüm etkilenen bireylerin vücudunda laktik asit adı verilen bir kimyasal birikimi (laktik asidoz) vardır. Diğer vücut sistemlerini etkileyen ek belirti ve semptomlar nadir durumlarda ortaya çıkar.

ACAD9 eksikliğinden hafif etkilenen bireyler genellikle fiziksel aktiviteye (egzersiz intoleransı) yanıt olarak bulantı ve aşırı yorgunluk yaşarlar. Orta derecede etkilenen ACAD9 eksikliği olan kişilerde düşük kas tonusu (hipotoni) ve hareket için kullanılan kaslarda (iskelet kasları) zayıflık vardır. Ağır etkilenen bireylerde miyopati (ensefalomiyopati) ile birlikte beyin fonksiyon bozukluğu vardır; bu kişiler genellikle, bebeklik döneminde veya çocukluk döneminde ölümcül olan, genişlemiş ve zayıflamış bir kalp kasına (hipertrofik kardiyomiyopati) sahiptir.

Erken çocukluk döneminde hayatta kalan ACAD9 eksikliği olan kişiler genellikle zihinsel engellidir ve nöbet geliştirebilirler. ACAD9 eksikliğinin nadir belirti ve semptomları hareket bozuklukları ve karaciğer ve böbrek fonksiyonuyla ilgili problemleri içerir. ACAD9 eksikliği olan bazı kişiler, tedavi ile kas gücünde iyileşme ve laktik asit seviyelerinde bir azalma göstermiştir.

Sıklık

ACAD9 eksikliği yaygınlığı bilinmemektedir. Bilimsel literatürde bu hastalığa sahip en az 25 kişi tanımlanmıştır.

Nedenler

ACAD9 eksikliği, ACAD9 genindeki mutasyonlardan kaynaklanır. Bu gen, karmaşık I olarak bilinen bir protein grubunun toplanmasına yardımcı olmada kritik öneme sahip olan bir enzimin üretim emrini verir. Kompleks I, hücrelerin içinde enerji üreten yapılar olan mitokondride bulunur. Kompleks I, hücrelerin enerjilerinin çoğunu elde ettiği oksidatif fosforilasyon adı verilen çok aşamalı bir işlemi gerçekleştiren birçok kompleksten biridir.

ACAD9 enzimi ,mitokondrilerde yağları parçalamak (metabolize etmek) ve bunları enerjiye dönüştürmek için oluşan, çok adımlı bir işlem olan yağ asidi oksidasyonunda da rol oynar. ACAD9 enzimi, uzun zincirli yağ asitleri adı verilen belirli bir yağ grubunu metabolize etmeye yardımcı olur. Yağ asitleri kalp ve kaslar için ana enerji kaynağıdır. Gıda olmayan (oruç) dönemlerde, yağ asitleri karaciğer ve diğer dokular için de önemli bir enerji kaynağıdır.

Bazı ACAD9 gen mutasyonları kompleks I düzeneğinin yanı sıra uzun zincirli yağ asidi oksidasyonunu bozarken, diğerleri sadece kompleks I düzeneğini etkiler. Her iki enzimin fonksiyonlarını etkileyen mutasyonlar, ensefalomiyopati ve hipertrofik kardiyomiyopati gibi ACAD9 eksikliğinin en ciddi belirti ve semptomları ile ilişkili olma eğilimindedir. Tam mekanizma belirsiz olmasına rağmen, enerji üretebilen hücrelerin, özellikle beyin, iskelet kası ve çok fazla enerji gerektiren diğer doku ve organlardaki hücrelerin ölmesi muhtemeldir. Bu dokulardaki hücrelerin kaybının ACAD9 eksikliğinin belirti ve semptomlarına yol açtığı düşünülmektedir.

Kalıtım Modeli

Bu durum otozomal resesif bir kalıtsal kalıtımla ifade edilir, yani her bir hücredeki genin her iki kopyası da mutasyonlara sahiptir. Otozomal resesif hastalığı olan bir bireyin ebeveynlerinin her biri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır, ancak bunlar genellikle durumun belirtileri ve semptomlarını göstermezler.

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

• Açil-CoA dehidrojenaz 9 eksikliği
• Açil-CoA dehidrojenaz aile üyesi 9 eksikliği
• ACAD9 eksikliği nedeniyle mitokondriyal kompleks I eksikliği

Kaynak: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/acad9-deficiency

Görsel Kaynak: https://www.medicaldaily.com/intellectual-disability-may-be-caused-mutation-key-brain-gene-287462

Editör: Berfin Sucu