5q31.3 Mikrodelesyon Sendromu

İçindekiler

Tanım

5q31.3 mikrodelesyon sendromu, konuşma ve yürüme gibi motor becerilerinin gelişimini ciddi şekilde etkileyen bir vakadır. Bu sendroma sahip bireylerde bebeklik döneminde başlayan kas tonusunda zayıflık (hipotoni), beslenme zorlukları ve solunum problemleri görülebilir. Solunum problemleri ve yutkunma güçlüğü (disfaji) yaşamı tehlikeye sokabilmektedir.

5q31.3 mikrodelesyon sendromu aynı zamanda kendine özgü yüz özelliklerine de sahiptir. Bu özellikler arasında dar bir alın, geniş aralıklı gözler (hipertelorizm), üst dudağı yukarı doğru büzüşük bir ağız (çadırlı dudak denir), ağız tavanında yüksek bir kemer (yüksek kemerli damak), küçük bir alt çene (mikrognati) ve yüz ifadelerini yapma eksikliği sıralanabilir. Üst dudağı yukarı doğru açık bir ağız ve ifadesiz yüz gibi bu özelliklerden bazılarının hipotoniye bağlı olduğu düşünülmektedir.

5q31.3 mikrodelesyon sendromunda tekrarlayan nöbetler (epilepsi) ve nöbet benzeri epizotlar (kas sıkışması, seğirmesi ve sertleşmesini içerebilir) yaygındır. Mikrodelesyon sendromlu çok sayıda birey, miyelinin üretiminin azalması veya geç olgunlaşmasından kaynaklı beyin anomalilerine sahiptir. Miyelin, sinirleri yalıtan (izole eden) ve sinir uyarılarının hızlı iletimini sağlayan koruyucu kaplamadır.

Sıklık

5q31.3 mikrodelesyon sendromu çok nadir görülen bir bozukluktur. Tıp literatüründe bu hastalığa sahip en az sekiz kişi tanımlanmıştır.

Nedenler

5q31.3 mikrodelesyon sendromuna, her hücredeki 5. kromozomun küçük bir parçasının silindiği (delesyon) kromozomal değişim neden olur. Delesyon, kromozomun uzun (q) kolunda 31.3 olarak belirtilen pozisyonunda gerçekleşir. Delesyonun büyüklüğü birkaç bin ile birkaç milyon DNA yapı taşı (baz çiftleri) arasında değişebilir. Silinen bölge tipik olarak en az üç gen içerir. Bu genlerden biri olan PURA geninin silinmesi, bu vakanın karakteristik özelliklerinin çoğuna yol açtığı düşünülür.

PURA geninden üretilen Pur-alpha (Purα) proteini, hücre içinde genlerin aktivitesini kontrol etme (gen transkripsiyonu) ve DNA’nın kopyalanmasına (replikasyon) yardımcı olmak da dahil olmak üzere birçok göreve sahiptir. Bu proteinin, sinir hücrelerinin (nöronların) büyümesi ve bölünmesi, miyelin oluşumu veya olgunlaşması başta olmak üzere normal beyin gelişimi için de önemli görevleri bulunmaktadır. PURA geninin bir kopyasının silinmesinin, normal beyin gelişimini değiştirip nöronların işlevini bozduğu ve 5q31.3 mikrodelesyon sendromlu bireylerde gelişme geriliğine, hipotoni, nöbet ve diğer nörolojik sorunlara sebep olduğu düşünülmektedir.

Bazı araştırmalar, yakındaki bir başka genin silinmesinin, hastalık belirtilerinin ve semptomlarının şiddetini arttırdığını öne sürmektedir. Silinen bölgedeki diğer genlerin kaybının 5q31.3 mikrodelesyon sendromunun gelişimine nasıl katkıda bulunduğu hala açık değildir.

Kalıtım Modeli

5q31.3 mikrodelesyon sendromu, otozomal dominant kalıtım örüntüsünü takip eder. Bunun anlamı her hücredeki genetik materyalin bir kopyasının değişimi, hastalık semptomlarının görülebileceği anlamını taşır.

Bu vaka kalıtımsal değildir, ancak üreme hücrelerinin (yumurta ve sperm) oluşumu esnasında veya erken fetal gelişim sürecinde hastalığı taşıyan kromozomal bölümün silinmesi sonucu kalıtsal olabilir. Etkilenen bireylerin ailelerinde sendroma ilişkin bir öyküye rastlanmamaktadır.