17q12 Duplikasyon

İçindekiler

Tanım

17q12 duplikasyonu, küçük bir kromozom 17 parçasının her hücrede anormal olarak kopyalandığı (ikileşme) bir kromozomal değişim durumudur. Duplikasyon, kromozomun uzun (q) kolunda q12 olarak belirlenmiş konumda gerçekleşir.

17q12 duplikasyonları ile ilgili belirti ve semptomlar, aynı ailenin üyeleri arasında bile önemli ve anlamlı ölçüde değişir. Duplikasyon ile ilgili bazı bireylerde belirgin belirti veya semptom ya yoktur ya da özellikleri çok hafiftir fark edilmez. Diğer bu durumdan etkilenmiş hastalar zihinsel engellilik, gecikmiş gelişme ve çok çeşitli fiziksel anormalliklere sahip olabilirler.

17q12 duplikasyonundan etkilenmiş bireylerde entelektüellik ve öğrenme yeteneği, belirgin biçimde bozuktur. Etkilenmiş birçok bireyde, 17q12 duplikasyonu özellikle konuşma ve dil becerileri, ayakta durma, oturma, yürüme gibi kaba motor becerilerini içeren gelişim gecikmiştir. Bu kalıtsal değişimin görüldüğü kişilerde bildirilen davranışsal ve psikiyatrik durumlar arasında; otizm spektrum bozukluğu (sosyal etkileşimi ve iletişimi etkileyen), şizofreni, saldırganlık ve kendi kendini yaralama sayılabilir aynı zamanda nöbetler de yaygındır. Etkilenmiş bireylerin yaklaşık yarısı alışılmadık derecede küçük kafaya sahiptir (mikrosefali).

17q12 duplikasyonu daha az yaygın olarak; böbrek, kalp, göz ve beyin anormallikleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu kromozomal değişimi olan bazı bireyler, yüz özelliklerinde ince farklılıklara sahip olduğu görülmüş ancak araştırmacılar bu ince farklılıkları pek tutarlı bulmamıştır.

Sıklık

17q12 duplikasyonları nadir görülen kromozomal bir değişimdir. Bu kromozomal değişime sahipyalnızca birkaç düzine kadar insan tıp literatüründe hasta olarak tanımlanmıştır.

Nedenler

17q12 duplikasyonu olan çoğu insan, kromozom 17’deki q12 konumunda 1.4 megabaz (Mb) olarak da yazılan yaklaşık 1.4 milyon DNA yapı taşının (baz çiftleri) ekstra bir kopyasına sahiptir. Bu duplikasyon, her hücrede kromozom 17’nin iki kopyasından birini etkiler.

Duplike edilen segment, hücre bölünmesi sırasında segmenti yeniden düzenlemeye eğilimli hale getiren kısa tekrarlanan DNA dizileri ile çevrilidir. Yeniden düzenleme, 17q12 konumunda DNA’nın ekstra veya eksik kopyalarına yol açabilir. (Bu segmentin eksik bir kopyası, 17q12 delesyon sendromu adı verilen ilgili kromozomal duruma neden olmaktadır.)

En sık çoğaltılan 17q12 segmenti en az 15 gen içerir. Bu genlerden hangisinin, birden fazla kopyada mevcut olduğu, gecikmiş gelişime, entelektüel engelliliğe ve yukarıda açıklanan diğer belirti ve semptomlara katkıda bulunduğu belirsizdir. Belirgin entelektüel engellilik veya fiziksel problemi olmayan hastalığa sahip bazı kişilerin de olması araştırmacıları, bir kişide kromozomal değişimle ilgili belirti ve semptomların olup olmayacağının ek genetik faktörlerden etkilenerek oluşabileceğini düşündürmektedir.

Kalıtım Modeli

Hastalık otozomal dominant kalıtım modeli ile kalıtılır. Yani her hücredeki duplikasyonun bir kopyası belirti ve semptomların görülmesi için yeterlidir.

Çoğu 17q12 duplikasyonları ebeveynlerin birinden miras alınabilir. Ebeveynlerinden miras alınarak ortaya çıkmış vakalarda, ebeveyn de en sık sadece hafif belirti ve semptomlar görülürken sık görülen özelliklerin hiçbiri yoktur. Daha az yaygın olarak, 17q12 çoğaltmaları yeni bir (de novo) kromozomal değişikliği temsil eder, yani ailelerinde duplikasyon geçmişi bulunmayan bireylerde de ortaya çıkar.